Konak ilçesinde Agora Açıkhava Müzesi ve Agora Parkı Çevresindeki Bölge ile Kadifekale ve Ballıkuyu Bölgelerinde 29.10.2015 Tarihinde Yapılan Bölge ve Aile Tanımlaması, Sağlık ve İhtiyaç Belirleme Çalışması
Bu çalışma aralarında tıp profesörü, pediatri doçenti, çeşitli dallardan uzman hekimler, uzmanlık öğrencileri, pratisyen hekimler, tıp öğrencileri, eczacılar, hemşireler, sağlık memurları, tercümanların da olduğu 50’den fazla gönüllü tarafından gerçekleştirilmiştir.
A- Bölgenin fiziki yapısı
- Yol yapısı, ulaşım koşulları, yerleşim özellikleri:
Bölgede İzmir’e göç etmek zorunda kalan mülteci aileler dağınık olarak yerleşmiş durumdadır. Bölge şehir merkezine yakın fakat evlere giden yollar yüksek yokuş, dik merdivenler, kaygan ve çamurlu zeminler içermektedir. Gece saatlerinde sokak aydınlatmaları yetersiz, sokaklar yer yer karanlıktır.
- Ev Özellikleri:
Evler sağlıklı bir mimariye sahip değildir. Bazı evlerin çatısı yoktur. Bazı evlerin kapı, pencere ve camları yoktur. Bazı evlerin duvarlarında derin çatlaklar vardır. Mültecilerden önce bu evlerin uzun süredir boş oldukları yıkılma tehlikesi nedeniyle kimsenin oturmadığı komşulardan öğrenildi. Bu evler bodrum, yarı bodrum, çatı katı şeklinde genellikle tek veya 2 odadan oluşan eski yapılar şeklindedir. Bazılarında banyo ve tuvalet yoktur. Bazılarının elektrik ve suları kesiktir. Bazılarında ise banyo, tuvalet, temiz su erişimi vardır fakat sayıları yetersizdir. Genellikle birkaç aile tek bir ortak tuvalet ve banyoyu kullanmaktadır. Banyo için sıcak suya erişim oldukça sınırlıdır. Bazı evlerde hiçbir ısıtıcı yoktu. Bazı evlerde ise odun veya kömür sobası vardı. Kömür sobası kullanan evlerde de kullanılan yakıt malzemesinin kötülüğünden veya evlerin mimari durumundan kaynaklanan soba tütmesi yaşanmaktadır. Soba bacalarında ters rüzgârı engelleyecek aletler mevcut değildir. Ziyaretimiz sırasında tüten soba nedeniyle bir eve girilememiş, evde yaşayanlar dışarı çıkmak zorunda kalmıştır.
Evlerin zemininde sadece ince bir kilim ya da battaniye gibi bir şeylerin serili olduğu saptanmıştır. Bazı evlerde pencere bile bulunmadığı, evlerin hemen hepsinde hijyen koşullarının oldukça kötü olduğu saptandı. Ayrıca neredeyse bütün ailelerin yemek yapmalarına imkân tanıyacak tüp, tencere vb. gibi mutfak malzemeleri yoktu.
Yine bütün ailelerin ortak sorunlarından bir de battaniye, yorgan, kışlık giyim eşyası gibi malzemelerin bulunmamasıydı. Genelde bütün ailelerin yazlık kıyafetleri ve ayakkabıları vardı, kalın birkaç giysilerini ise yıkadıktan sonra uzun süre kurutamadıkları için tekrar kullanamıyorlardı.
Aynı evde hatta tek bir odada birden fazla ailenin onlarca insanın birlikte yaşadığı saptandı.
Atıklar (Çöpler):
Evlerde çöplerin yaşam alanlarında ve çok riskli biçimde toplandığı görülmüştür. Evlerde çöp kovasına rastlanmamıştır. Sokaklardaki çöp konteynırları tamamen dolu, kapakları açık haldedir, sayıları yetersizdir. Bu çöp konteynırlarından eşya ya da yakacak malzeme toplamaya çalışan kadınların ve çocukların olduğu görülmüştür.
B- Bölgenin Sosyo-Demografik Yapısı
- Nüfus: Taramada 49 aileye ulaşılmış ve 286 kişiye tarama yapılmıştır. 0-1 yaş arası 20 bebek, 1-5 yaş arası 37 çocuk, 15-49 yaş arası 75 kadın, 1 gebe tespit edilmiştir.
- Nüfus hareketliliği: Suriye’nin Halep, Afrin, Deyrezor bölgelerinden, 6-48 ay aralığında değişmek üzere çoğunluğu 24-36 ay önce gelmiştir.
- İş, gelir, ev ve iletişim olanakları:
Ziyaret ettiğimiz aileler içersinde üç ya da dört kişi haricinde iş bulabilen kimse yoktu. Genel olarak bu ailelerde 8-12 yaş arasındaki çocuklar daha kolay iş buldukları için kağıt toplama, hurdacılık, mendil satma vb. gibi işlerde çalışıyorlardı, yani ailelerin bütün sorumluluğu bu küçük çocukların üzerindeydi. Bu çocukların içerisinde okula giden hiçbir çocuk yoktu.
Aylık ortalama gelir 0-1000 TL arasında değişmektedir. Suriyelilerin hepsi kiracı olarak kalmaktadır, kira ücretleri 300-600 TL arasında değişmektedir.
C- Sağlık Durumu
Yaşanılan yerler son derece sağlıksız, haşere, tahtakurusu olan, ısınma problemlerinin eşlik ettiği, nemli, havasız ve rutubetli evlerdi. Çatısız ve pencere camı olmayan soğuk, içeriye yağış alan evler vardı. Mültecilerin bu evleri onaracak paraları yoktu. Barınma koşullarının aşırı olumsuzluğu sağlık sorunlarını daha da artırmaktadır.
Bebeklerin bağışıklaması kısmen tamdır, bir kısmı eksik yapılmıştır. Hiç aşısı olmayan bebeklere rastlanmıştır. Düzenli bebek izlemi yapılmamaktadır.
Taramada tespit edildiği kadarıyla 1 gebe bulunmaktadır. Gebe takibi hiç yapılmamıştır. 15-49 yaş kadın izlemi yapılmamaktadır. Kadınlar aile planlaması yöntemleri hakkında bilgi sahibi değildir ve aile planlaması yöntemlerine ulaşamamaktadır. Bir kadın özellikle bu alanda yardım talep etmiştir.
Taramada çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonu (ÜSYE), alt solunum yolu enfeksiyonu (ASYE), akut bronşiyolit, akut tonsillit, gripal enfeksiyon gibi hastalıklar tespit edilmiştir. Bu çocukların sağlık hizmetine erişim ve tedavi olanakları sınırlıdır. Nereye, nasıl başvuracaklarına dair bazı ailelerin bilgisi yoktur. Bit, pire, tahta Kurusu lezyonları ve bunlara dair kaşıntılı cilt döküntüleri çocuklarda ve erişkinlerde saptanmıştır.
2 yeni doğanda sarılık saptanmıştır.
Kronik hastalık yükü açısından taranan toplulukta diyabet, hipertansiyon, guatr, romatolojik hastalıklar, fıtık ve çeşitli böbrek ve kalp hastalıkları, görme bozuklukları, işitme kaybı, ruhsal hastalıklar öne çıkan hastalıklardır. Kronik hastalık takibi yapılmamaktadır.
D- Toplumun Geçmişi ve Kültürel Özellikleri
- Sağlıkla ilgili olaylar: Ziyaret edilen tüm aileler yoksulluğun yanı sıra savaş ve göç yaşadılar. Hiç bir sistematik yardım almadıkları, barınma, beslenme, hijyen sağlama, geçim sorunları yaşadıkları ve bu olumsuzlukların sağlıklarını etkilediği saptanmıştır.
- Sağlığı etkileyen olaylar: Kimlik kartı olmayan kişiler var. Sağlık hizmetini nereden alacağını bilmeyen ve sevk sistemine uyum sağlamakta zorlanan kişiler çoğunluktadır. 98 ile başlayan kimlik kartlılar 99 ile başlamadığı için sağlık sistemine kayıt yaptıramamaktadırlar. 99’lu numaralara geçiş için ciddi bürokratik sorunlar yaşamaktalar. Yol gösteren, yardım eden resmi bir kurum mevcut değildir.
- Evlenme ve çocuk yapma özellikleri: Erken evlilik ve aile planlaması yöntemi konusunda bilgi sahibi olmama ve dolayısıyla kullanmama eğilimi vardır.
- Sağlık olanaklarından yararlanma durumu: Dil problemi nedeniyle kimlik kartları olsa da sağlık hizmeti alamayanlar olmaktadır. Muayene olup para sıkıntısı nedeniyle ilaç alamayanlar olmaktadır. Aşılanmamış çocuklar var.
Sonuç:
Sağlığın sosyal belirleyicileri bağlamında (beslenme, barınma, hijyen koşulları, eğitim düzeyi vb. gibi) Suriyelilerin sağlık durumları için kapsamlı bir müdahale gerekmektedir.
Suriyeli mültecilerin ciddi barınma sorunu vardır.
Suriyeli mültecilerin ciddi beslenme sorunu vardır.
Suriyeli mültecilerin ağır yoksulluk sorunu vardır.
Suriyeli mültecilerin ciddi sağlık sorunları vardır.
Suriyeli mülteciler özelikle çocuklar eğitim imkanından yoksundurlar.
Suriyeli mültecilere sistematik yardım sağlayan, yol gösteren resmi merci(ler) mevcut değildir.
Koruyucu sağlık hizmetlerinin ve birinci basamak sağlık hizmetinin toplum sağlığı açısından önemi göz önüne alınarak Suriyeli nüfusun ivedilikle bu hizmetlere erişebilirliği sağlanmalıdır.
(Rapor Dr. Zeynep Altın, Dr. Cem Terzi ve Tercüman Gülistan Sultan tarafından kaleme alındı. )
Halkların Köprüsü Derneği