Halkların Köprüsü Derneği 10.01.2016 tarihinde hekim, hemşire, eczacı, çevirmen veraportörlerden oluşan 100 kişilik ekiple Torbalı ilçesinde Suriye’den göç etmiş mevsimlik tarım işçilerinin çalıştığı yerleşkelerde sağlık taraması yapmıştır. Bu bölgeler; Beşikçioğlu 1. alan, Beşikçioğlu 2. alan, Çaybaşı bölge tarfik karşısı, Bayındır çöp alanı, Havuzbaşı mevki, Pamukyazı mevki, Subaşı mevki, Torbalı cezaevi yanıdır.
Taramada çok sayıda çadır ve derme çatma beton ev gezilmiş, bu esnada halk sağlığı ekibi ile beraber taramalar yapılmış ve formlar doldurulmuştur. Ayrıca sağlık muayenesi için aralarında çok sayıda klinisyenin olduğu sağlık ekibi ile beraber Beşikçioğlu çadır kampında 2 çadır polikliniğe dönüştürülmüş, 1 çadır da eczane olarak değerlendirilmiştir. Merkezi poliklinik çadırına gelemeyecek olan yatağa bağımlı ve genel durumu bozuk olan hastalar için de klinisyenlerin bulunduğu gezici sağlık ekipleri oluşturulmuştur. Ayrıca Beşikçioğlu 2. alan ve Çaybaşı bölge trafik karşısında da poliklinikler oluşturulmuştur. Sağlık ve saha taramaları, Suriyeliler tarafından memnuniyet ile karşılanmış, denizde bir damla da olsa acil bazı sağlık sorunlarının çözümü gerçekleştirilmiştir.
A- Bölgenin fiziki yapısı
- Yol yapısı, ulaşım koşulları, yerleşim özellikleri:
Bölgede Türkiye’ye Suriye’den göçle ve İzmir’e mevsimlik işçi olarak gelmiş aileler çadırlarda ve derme çatma beton binalarda birbirlerine yakın yerleşmiş durumdadır. Bölge şehir dışındadır. Çadırlara giden yollar düzenli değildir, kaygan ve çamurlu zeminler içermektedir.
- Barınma, Tuvalet-Banyo, İçme Suyu Özellikleri:
Çadırlar naylon malzemeden dizayn edilmiş, boyutları gelişigüzel oluşturulmuş haldedir ve iklim koşullarına uygun değildir. Çadırların içerisinde zeminde ısı yalıtımını ve hijyeni sağlayacak bir malzeme yoktur. Çadırların zemini naylon veya kilimle örtülmüş açık topraktır. Derme çatma beton evler bir oda bir mutfaktan oluşan, kapısı penceresi, tuvalet banyosu olmayan, rutubet alan binalardır. Evlerde ve çadırlarda elektrik yoktur. Banyo, tuvalet, temiz su erişimi yoktur. Su depodan elde edilmektedir. Yerleşke etrafına gelişigüzel yapılmış az sayıda sahra tuvaleti ile tuvalet ihtiyacı giderilmektedir. Çadırlara/ derme çatma beton yapılara dışarıdan taşınan su ateşte ısıtılarak leğende banyo yapılmaktadır. İçme suyu da depo suyudur. Isınma odun sobası ile sağlanmaktadır. Sobaların çoğu yerde kapağı ve bacası yoktur. Kullanılan yakıt malzemesini etraftan toplanan çöpler oluşturmaktadır.
- Atıklar (Çöpler):
Yerleşkelerden biri ‘Çöplük Mevkii’ denilen bir yerde kuruludur. Dolayısıyla sığınmacılar çöp depolama alanının yanında yaşamaktadır. Çadırlara ve evlere yakın açık alanda ve su kaynaklarının yakınında çöplere rastlanmıştır. Atıkların düzenli atılacağı bir çöp konteynırı vb yoktur.
B- Bölgenin Sosyo-Demografik Yapısı
1- Nüfus, yaş grupları, cinsiyet:
Oluşturulan sahra polikliniklerine başvuran hastalar dışında çöplük mevki ve 2. bölgede halk sağlığı ekipleri tarafından tek tek çadırlar gezilerek yapılan taramada tespit edilen nüfus aşağıdaki gibidir. Toplamda 5 bölgede yaklaşık 2000 kişi yaşamaktadır. Yapılan saha ve sağlık taramasında 1000 kişi taramadan geçirilmiş, 122 kişiye reçete yazılmak sureti ile ilaç verilmiştir.
| Yaş Grubu | Birey Sayısı | Cinsiyet Dağılımı (K-Kadın, E-Erkek) |
| 0 – <12 ay | 9 | 3K-6E |
| 1-5 yaş | 37 | 14K-23E |
| >5-14 yaş | 61 | 36K-25E |
| 15-49 yaş | 122 | 56K-66E |
| >49-65 yaş | 5 | 4K-1E |
| Toplam | 234 |
2- Nüfus hareketliliği:
Suriye’nin Haseke, Deyrizor, Rakka bölgelerinden savaş nedeniyle 8-12 ay önce Türkiye’ye gelmişlerdir. 2-4 aydır İzmir’de ikamet etmektedirler.
Aile yapısı:
Aileler çoğunlukla çekirdek ailedir. Nüfus dağılımı göz önünde bulundurulduğunda aile fertlerinin mevsimlik işçi olarak çalışabilecek kısmının yoğunlukla göç ettiği gözlenmektedir.
- İş, gelir olanakları:
İş alanı olarak mevsimlik tarım işçiliği yaygındır. Gündeliği 15-30 TL arasında değişecek şekilde ayın 10-15 günü iş bulabilirlerse çalışmaktadırlar. İşçilerin bir kısmı dayıbaşına bağlı çalışmaktadır. Kişi başı günlük gelir 2.7 TL’dir.
C- Sağlık Durumu
Halk sağlığı ekiplerinin yaptığı taramada sağlık durumları sorgulanan 234 kişilik toplulukta 0-1 yaş aralığında 9 bebek, 5 yaş altı 46 çocuk bulunmaktadır. Bebeklerin %44’ünün bağışıklaması hiç yapılmamış, %25’inin eksik yapılmış, %31’inin tam yapılmıştır. Düzenli bebek-çocuk izlemi yapılmamaktadır.
Taramada tespit edildiği kadarıyla 11 gebe (3-9 ay aralığında) bulunmaktadır. Gebelerin %73’ünün takipleri hiç yapılmamış, kalan %27’sinin takipleri eksik yapılmıştır. Düzenli gebe izlemi yapılmamaktadır. 15-49 yaş kadın izlemi yapılmamaktadır. Kadınlar aile planlaması yöntemlerine ulaşamamaktadır. Kadın hastalıklarıyla ilgili hizmet gereksinimi dil ve mahremiyet gibi nedenlerle karşılanamamaktadır.
Taramada bebeklerde ve çocuklarda yaygın olarak ÜSYE, bronşiolit, dermatit, döküntülü cilt hastalıkları, beslenme yetersizliği seyrek olarak pnömoni, tonsillit, otit, şark çıbanı, gelişme geriliği tespit edilmiştir. Bu çocukların sağlık hizmetine erişim ve tedavi olanakları yoktur. Diyabeti olan bir çocuk ile çok sayıda kronik hastalığı olan ancak takip ve tedavisi yapılamayan erişkin tespit edilmiştir. Erişkinlerde sık olarak ÜSYE, ASYE, bel ağrısı gibi hastalıklar gözlenmiştir. Gebelik sonrası derin ven trombozu gelişmiş kadın hasta vardır.
D- Toplumun Geçmişi ve Kültürel Özellikleri
- Sağlıkla ilgili olaylar: Ziyaret edilen tüm aileler yoksulluğun yanı sıra savaş ve göç yaşadılar.
- Sağlığı etkileyen olaylar: Kimlik kartı olmayan, kayıtları İzmir’de olmayan kişiler var. Kimlik kartları olmaması sebebi ile sağlık hizmetlerinden faydalanamamaktadırlar. Hijyen ve barınma koşulları kötüdür. İklim koşullarına uygun kıyafet ve ayakkabıları yoktur. Çoğunluğunun ayakları çıplaktır.
- Sağlık olanaklarından yararlanma durumu: Dil problemi nedeniyle kimlik kartları olsa da sağlık hizmeti alamayanlar oluyor. Hastanede tercüman bulunmamakta. Sağlık Bakanlığı tercüman hattı da kapanmış olduğundan rahatsızlıklarını anlatamıyorlar, verilen tedavileri anlayamıyorlar. Hastaneye erişimleri, yerleşim yerleri şehir merkezine uzak olduğundan sıkıntılıdır. Muayene olup para sıkıntısı nedeniyle ilaç alamayanlar var. Torbalı Devlet Hastanesi acil servisine başvurup hizmet alamayanlar var. ( Torbalı Devlet Hastanesi’ ne başvurmuş olan doğum sonrası bir derin ven trombozu vakası, tanı konulmadan ortopedi polikliniğine yönlendirilmiş, derneğimiz gönüllüleri tarafından İzmir’e gelerek tedavisi konusunda yardımcı olunmuştur. Yine 8 aylık bir gebe erken doğum tehdidi olduğu söylenerek, İzmir’de bir hastaneye gitmesi söylenerek taburcu edilmiş, ambulans talebi reddedilmiş, bir dernek gönüllümüzün aracı ile İzmir’e getirilmek üzere yardımcı olunmuştur. Gebe kadın dernek gönüllümüzün aracı içinde makattan doğum yapmış, yol üzerinde bulunan bir özel hastaneye acil girişi yapılmıştır. Bebek maalesef kaybedilmiştir. Bebeğin defin işlemleri dernek gönüllülerimizin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. )
Gebelerin takipleri yapılmıyor. Kayıtları yok. Çocukların bağışıklaması için şu ana kadar herhangi bir girişim yapılmamıştır.
Sonuç:
Torbalı ilçesi çadır bölgesinde beslenme, barınma ve hijyen koşulları için acilen yapılması gerekenler:
- Su hijyeni için depo suyu düzenli olarak analiz edilmeli ve klorlanmalıdır
- Çadır zeminine çözüm (hijyen ve ısınma için mat/sünger)
- Gıda hijyeni sağlanmalıdır.
- Atıkların muhafaza edilebileceği bir alan oluşturulmalı, çöp konteynırı tedarik edilmelidir.
- Atıkların su kaynağından derhal uzaklaştırılması gereklidir.
Acil sağlık gereksinimleri:
1) Kronik hasta takip ve ilaç gereksiniminin karşılanması
2) Özellikle çocuklarda olmak üzere ÜSYE, ASYE, ishal tedavisi ve önceleyen koşulların düzeltilmesi
3) Gebe takibi
4) Bebek-çocuk izlemi, aşılama
Sağlığın sosyal belirleyicileri bağlamında (beslenme, barınma, hijyen koşulları, eğitim düzeyi vb) geliştirilmelidir. Suriyelilerin sağlık durumları için kapsamlı bir müdahale gerekmektedir. Suriyeliler aile hekimine kayıtlı olmadıkları için bebek izlemi, gebe izlemi, 15-49 yaş kadın izlemi, kronik hastalık izlemi ve bulaşıcı hastalık izlemi hizmetlerinden yararlanamamaktadırlar. Kimliği olmayan Suriyeliler kayıt dışı duruma düşmektedir. Kimliği olanlar ise aile hekimlerinin dinamik ve sirküle bir topluluk olan Suriyelileri takip açısından zor bulmaları sebebiyle bir aile hekimine kaydolmakta zorlanmaktadır. Koruyucu sağlık hizmetlerinin ve birinci basamak sağlık hizmetinin toplum sağlığı açısından önemi göz önüne alınarak Suriyeli nüfusun ivedilikle bu hizmetlere erişebilirliği sağlanmalıdır.
(Bu rapor, Halkların Köprüsü Derneği Sağlık Komisyonu tarafından kaleme alındı)